Monday 15 June 2009

Chapters 31-38

TIRUKURALI  Na sere tabu
Volā o Tiruvaluvā
Translated by Dr. Paul Geraghty

Wase 1: Na itova vinaka

31
Kua na cudru
301
Meda kua ni katakatataki ira na vakarorogo vei keda; ke sega, cava na betena meda kua ni katakatataki ira tale eso?
302
E rerevaki na katakatataki ira na iyareqele. E ca sara nida katakatataki ira na vakarorogo vei keda.
303
Kua ni cudruva tu ga e dua; na cudru e vakatubu ca.
304
O cei na keda meca levu - na cudru ga, ni tabaka na marau kei na matadredredre.
305
Ke o via bula, kua na cudru; ke sega, ena vakamatei iko na cudru.
306
Na itovo ni cudru, me vakamatei koya e cudru tiko; e yali tale ga kina nodra veimaroroi na wekana kei na nona itokani.
307
Me vakataki koya e talaka na ligana e vuravura, koya e cudru ena rusa dina ga.
308
Se o mavoa vakacava ena veivakacacani, se o kama sara kina, mo kua ga ni cudruvaka.
309
Koya e yali e lomana na cudru, ena yaco kece na lomana.
310
Koya e dau cudru e vaka na mate; koya sa kinoca nona cudru e vaka na yalododonu.

32
Kua na veivakacacani
311
Na itovo ni yalododolu me kua ni veivakacacani, veitalia na levu ni iyau ena rawata kina.
312
Na itovo ni yalododonu me kua ni sauma na itovo ca era cakava na tamata ena lecaika.
313
Kevaka o vakacacani ira tale na sa vakacacani iko wale, ena tini ga ena leqa.
314
Na isau vinaka ga ni veivakacacani na veilomani, mera madua kina.
315
Me icavai na yalomatua, nida sega ni vakila e lomada na nodra rarawa na so?
316
Ke o vakila ni mosi vei iko e dua na ka, kua ni cakava tale vua e dua.
317
Kuakua sara ni o bau cakava e dua na itovo ca vua e dua, veitalia na kena mamada.
318
Ni dua e kila se cava e mosi vua, e cava me lai cakava tale kina vua e dua?
319
Koya e veivakacacani ena mataka, ena vakacacani ena yakavi.
320
KOya e veivakacacani ena sauti koya; koya e sega ni via mavoa, me kua ga ni veivakacacani

33
Kua na laba
321
Koya e vakaitovo e tabu ni laba; na laba ena kauta kece mai na itovo ca.
322
Na itovo cecere duadua era dusimaka na vuku, meda veivotayaka na noda iyau kece ena veilomani.
323
Na itovo cecere duadua, me kua na laba; na kena tarava, na dina.
324
Sa macala ena vakadidike ni dodonu meda kua ni laba.
325
Vei ira kece na sa vakuai ira ena bula vakavuvale, e uasivi duadua o koya e taba laba.
326
Koya e tabu laba, ena sega ni bau torovi koya o ra mate.
327
E tabu nio kauta tani na bula, veitalia mada ga nio na bula kina.
328
Na iyau e vu mai na veivakamatei era dau beca na yalododonu.
329
Koya sa dikeva oti na itovo ni laba e dau beci ira na daulaba.
330
O daulaba ena kunea ga na tauvimate kei na dravudravua.

34
Veika cacawale
331
E itovo beci meda wilika na veika cacawale me tudei.
332
Na kumuni iyau e vaka na soqoni e valenidrama – ena qai oti yani.
333
Na iyau e sega ni tudei; meda dau valavala vinaka gona nis se tu na iyau
334
Era kila na vuku ni dua na iwase ni gauna na ‘siga’, ia na kena dina ni vaka na iselewau ni vakayavuya na bula.
335
Mo valavala vinaka rawa, de qai mate na yamemu o qai mamacedrucedru (mate).
336
E rogovaki o vuravura, ni o koya a bula tu enonoa sa sega nikua.
337
Eda sega ni kila sedan a bula ena dua tale na sekodi, ia e milioni tiko g ana noda inakinaki me baleta na bula mai muri.
338
Ni vuka na bula ni yagoda, e vaka na manumanuvuka ni biuta nona sova.
339
Na mate e vaka na moce, na sucu e vaka na yadra ni oti na moce.
340
E vaka me sega na itikotiko tudei ni bula, vakalekaleka.

35
 Nadakui vuravura.
341
Se cava so na ka vakavuravura eda biuta, eda na sega ni tagicaka.
342
Koya e guta na sautu dina, me biuta laivi na nona iyau ni se tu vua. E vica na ka vivinaka ena kune mai kina.
343
Meda biuta na marau ni vakila e lima, kei na gagadre tale eso.
344
O ira na sa nadakui vuravura sa mudu nodra gagadre. Na gagadre na ivakatakilakila ni nuinui matewale.
345
O ira na muria na sala ni nadakui vuravura, sa ka wale mada vei ira na yagodra. Me icavai vei ira na veika tale eso.
346
Koya sa valuta na dokadoka ni 'o yau' kei 'na noqu', ena siviti ira na lewei lomalagi.
347
Koya e sega ni rawa ni sereki mai na ivau ni gagadre, ena vauci tiko ga ena leqa.
348
Era yalo vakaturaga na sa nadakui vuravura; na kena vo, sa rawai ira na nuinui matewale.
349
Koya e nadakui vuravura ena yacova na marau uasivi, sega na sucu se na mate; ke sega, ena veilecayaki tu ga.
350
Kukuva matua na guta na Kalou Sau, o na sereki kina mai na gagadre tale seo.

36
Kilaka dina 
351
Nida nanuma cala ni dina na ka e sega ni dina, ena tini ena mate eda sucu kaya mai.
352
Koya e rawa ni valuta na lecaika qai vakila na dina, ena nona na marau uasivi.
353
Koya e tu vua na kilaka dina, sega na vakatitiqa, e voleka vua o lomalagi, yawa o vuravura.
354
E manumanu wale na kilaka eda sa rawata ena vakila e lima, vakavo nida sa yacova na kilaka dina.
355
Na kilaka dina, noda kila vakamatata na uto dina ni veika, ni duidui tu na votukadra.
356
Koya sa rawata oti na kilaka dina ena vuli, ena galala mai na sucu kei na mate veitaravi.
357
Nida sa rawata oti na kilaka dina ena noda vaqaqara matua, sa sega ni yaga meda nanuma na sucu tale.
358
Na usutu ni vuku meda meda vikila na dina, meda galala kina mai na sucu vaitaravi, meda nanuma na sucu tale.
359
Koya sa kila deivaki na Kalou Sau, na yavu ni veika kece, qai nadakuya na gagadre kece, ena sega tale ni leqa.
360
Ni sana boko vakadua na garo, na cudru kei na nuinui matewale, sa na oti kina na leqa.

37
Valuta na gagadre
361
Na gagadre na vu ni sucu veitaravi, vei keda na veikabula kece ena gauna kece.
362
Na gagadre duadua e bau yaga, na gagadre meda galala mai na sucu veitaravi; qo ena rawa ena noda valuta na gagadre.
363
E sega na ka vuravura qo me tautauvata kei na galala mai na gagadre; e itutu usaivi duadua ena vuravura cava ga.
364
Na yalosavasava, na galala mai na gagadre; e rawa qo ena noda dau dina.
365
Era galala dina ga o ira na sa sereki mai na gagadre. Na kena vo era se bera ni yacova na galala dina.
366
Me vaka ni gagadre e vu ni itovo ca, meda rerevaka gona na gagadre
367
Koya e rawa ni nadakuya na gagadre, ena yacova na vakabulai e gadreva.
368
Koya e galagala mai na gagadre ena galala mai na rawawa; koya e vauci ena gagadre ena vauci ena rarawa.
369
Na gagadre na vu ni leqa kece. Meda valuta, me noda na marau uasivi tawamudu.
370
Na gagadre e rui bay sara. Koya e valuta ena yacova na marau uasivi tawamudu.

38
Na madigi 
371
Koya e nona madigi me vutuniyau, ena mamakutu; koya e nona madigi me dravudravua, ena vucesa.
372
Koya e nona madigi me yali nona iyau, ena bera nona vakasama; koya e nona madigi me vakaiyau, ena totolo.
373
Veitalia na levu ni vuli, ena qaqa tiko ga na lomavuku.
374
E duatani na vutuniyau, duatani na yalomatua. E va tu ya o vuravura.
375
Ena noda rawa iyau, e rawa ni kena madigi me dreve na ivadi vinaka, mana na ivadi ca.
376
Na ka e sega ni kena madigi me noda, ena sega ga ni noda; na ka e kena madigi me noda, eda na sega ni vakuai kina.
377
Veitalia na vakaitamera ni iyau eda sa kumuna, e rawa ga nida vakayagataka na kena e noda madigi.
378
Ke sega ni kena madigi mera rarawa, era na vakuai ira na bikai tu ena dravudravua. 
379
E lasa ni o ira na marautaka ni nodra madigi na kalougata, era rarawa tale ni nodra madigi na kalouca.
380
A cava e rawa ni tarova na madigi? Koya e via bolea na madigi ena druka ga.



No comments:

Post a Comment