Chapters 21-30

TIRUKURALI  Na sere tabu

Volā o Tiruvaluvā

Translated by Dr. Paul Geraghty

Wase 1: Na itova vinaka

21	Kua na valavalaca
201	Koya sa matau vua na valavalaca e dau douvaka. Koya ga e vakaitovo e domobulataka.
202	E dau tina ca ga na ivalavalaca, e dodonu gona me sevaki me vaka na bukawaqa.
203	Na vakai keda ena ivalavalaca, vei ira mada ga na keda meca, e vuku uasivi.
204	Kua ni valavalaca vei ira na tani, se nakiti se sega. Koya e valavalaca ena solegi koya na kena ca.
205	Kua ni valavalaca baleta nio dravudravua. Koya e valavalaca ena cawadru e ligana na iyau kei na irogorogo.
206	Koya e sega ni via leqa e muri, me kua ni valavalaca vei ira na tani.
207	E rawarawa na vorati ira na veimataqali meca, dredre ga na vorata na isau ni noda ivalavalaca.
208	Me vaka ga ni kabiti keda na keda yaloyalo, e kabiti keda tale ga na vua ni noda ivalavalaca.
209	Ke o lomani iko, mo kua ga ni valavalaca vei ira na tani
210	Meda kila ni o koya e sega ni dau valavalaca vei ira na tani, ena sega ni rusa.

22	Veivuke
211	Ni o dau veivuke, kua ni liaca se na cava na kena isau. Na qele e saga ni dau saumi ira na o.
212	Na inaki ni iyau bunotaki kece, mera vukei kina na leqa tiko.
213	E lomalagi kei vuravura, na isolisoli talei duaudua na yalo duaveivuke.
214	Koya ga e vakila na rarawa kei na marau ni wekana, e bula dina tiko; koya e sega, sa voleka ni mate.
215	E yaga raraba na iyau era taukena na vuku, me vaka na tobu ni koro e sinai kina na wai.
216	Na turaga vakaiyau lomasoli e vaka na kauvata e loma donu ni koro.
217	Na nodra iyau na vakaitovo e vaka e yaga kece na tikina, me vaka na wakana, drauna, tolona &s.
218	Na vuku e matata vua na nona itavi e sega ni voraki na veivuke, veitalia ni ligala tu.
219	Koya e vakaitovo e vakila ga na vakaloloma ni sega rawa ni veivuke.
220	Veitalia ni vakavu leqa, e vinaka meda dau veivuke, me yacova sara nida sa volitaki keda.

23	Loloma
221	Na loloma dina, na soli vei ira na leqa; na cakacaka tale eso era vakasuina.
222	E ca na ciqoma na iloloma, veitalia ni rawa kina o lomalagi. E vinaka cake na solisoli, kevaka mada ga me tabu o lomalagi vei ira na yalololoma.
223	Na itovo vakaturaga meda kua ni vakasuka na kerekere, meda yalosolisoli.
224	E sega so ni yaga meda vosa vakavinaka vua e dua ni kere veivuke, meda raica sara ga na matana ni sa marau.
225	E vinaka dina na vosota noda viakana; e uasivi sara na walia nodra viakana na wekada.
226	Na katoniyau vinaka duadua, meda vakaceguya nodra viakana na vakaloloma.
227	Koya e matau vua me dau wasea na kena vei ira na viakana, ena sega ni bau vakila na walokai.
228	Koya e sega ni kila na marau ni yalosolisoli, ena buluta nona iyau qai vakayalia.
229	E itovo ca meda kocova na iyau qai sega ni bau wasea, e vinaka cake na tevuitavoi e gaunisala.
230	E ca na mate; ia, e ca sara meda bureitaka na loloma.

24	Na Rogo
231	Na ka uasivi duadua meda rogo ena noda lomasoli.
232	Sa dau rogovaki tiko ga mai na nodra sakitaki na dau lomani ira na kere veivuke.
233	Ena vuravura cacawale qo, e tudei ga na keda irogorogo.
234	Koya ga sa rogo e vuravura ena vakacerecerei mai lagi, sega ni o ira na yalo cecere era tiko kina.
235	Vei ira na vuku(era sa rogo tu), na rusa e wili me iyau, na mate mada ga me bula.
236	Koya e laurai e matanavotu, e vinaka me rogo; ke sega, me kua ga ni vakaraitaki koya.
237	Koya e sega ni rogo nona bula, me beitaki koya ga; e tawayaga na veidusi.
238	Koya e sega ni rogo ni sa cavuka na icegu, sa na madua.
239	Na vanua era a sucu kina na tamata era sega ni bau rogo, ena beci.
240	Koya e sega ni bau madua, e bula dina; koya e sega ni bau rogo, e sega ni bula.

25	Yalosavu
241	Na yalosavu na iyau levu duauda; o ira mada ga na buroburogo era vakaiyau.
242	Mo diveka na dui ivakarau ni bula, o na lewa ma yalosavu. Na dui matalotu era duavata ena vunautaka na yalosavu.
243	Koya e sinai ena loloma ena sega ni yaco i Eli.
244	Koya e dau susuga ena loloma na veimataqali manumanu ni vuravura, e sega ni laqataka na nona bula.
245	E kilai tu vei keda kece na lewe i vuravura qo kovuti ena cagi, nira na sega ni bau leqa na yalosavu.
246	Era kaya na vuku ni o ira na dau valavalaca tawaloloma, era sa guilecava na vua ni valavalaca.
247	Me vaka ni sega na nodra tikina e vuravura na ligalala, e sega tale ga na nodra tikina mai lomalagi na tawaloloma.
248	KOya sa yali nona iyau vakavuravura e rawa ni rawata tale; koya sa sega vua na loloma, sa rusa tawamudu.
249	Na penitenia ni tamata tawaloloma, e vaka na tamata lecaika sa kila na dina cecere.
250	Ena noda qaravi ira na malumalumu, meda dau nanuma na noda lomaleqa e matadra na kaukaua.

26	Tabu lewenimanumanu.
251	E rawa vakacava ni yalololoma e dua ni dau kania na lewenimanumanu me ikuri ni lewe ni yogona.
252	KOya e sega ni toqomaka na nona iyau ena sega ni vakila na kena yaga; o koya tale ga e kana lewenimanumanu ena sega ni vakila na vua ni yalololoma.
253	Koya e vakiyaragi voli, ena lomana tu ga veivakamatei; koya sa kania oti na lewe ni manumanu, ena sega ni bau goleva na yalololoma.
254	Na laba na ivalavalaca; e ivalavalaca tale ga na kania na lewe ni manumanu labati.
255	E mororoi ga na bula e vuravura ni sega ni laukana na lewenimanumanu. Koya e kana lewenimanumanu ena kani koya tale o Eli, ena sega ni buraka tale.
256	Ke sega ni laukana na lewenimanumanu, ena sega ni dua e volitaka.
257	Meda vakasamataka ni lewenimanumanu e tava mai na yago ni manumanu bula, meda kua gona ni kania.
258	Koya e cecere nona vakasama ena sega ni kana lewenimanumanu, ni dau rawa ga ena kena kau tani na bula ni manumanu.
259	E dreve na qaravi kalou vakadua na udolu, uasivi ga meda tabu lewenimanumanu.
260	KOya e sega ni kana lewenimanumanu e veivakamatei, ena dokai vei keda kece.

27	Penitenia.
261	E vakavotui na penitenia ena noda vosota na mosi, kei na tabu veivakacacani.
262	E mana ga na penitenia nida sa cakava oti; ke sega, e dreve ga.
263	Koya e bula vakavuvale e cakava vaka kina baleta beka ni sa guilecava na penitenia, me rawarawa kina nodra caka penitenia na so.
264	Na penitenia e rawa kina nida veivukei se veivakaleqai, me vaka ga na noda lewa.
265	Na vua ni penitenia na cava ga e lomada, e vinaka gona meda tovolea.
266	Koya e caka penitenia e vakayacoro na nona itavi; na kena vo era muri lomadra se vakaitovo velavela.
267	Koya e caka penitenia ena dela ni leqa ena lagilagi na yacana, me vaka na iserau ni koula ni raragi.
268	Koya e lewa rawa na yalona, era na rokovi koya na tamata kece.
269	Koya e caka penitenia tiko e rawa sara ga ni valuti mate.
270	Na vuna era lewe lailai kina e vuravura na yalovakacegu, lewe levu ga na dididi, baleta ni lewe lailai ga era dau caka penitenia, lewe levu e sega.

28	Vaicalati
271	Na veikabula eso era na dredrevaki koya e dau veidabui.
272	Me icavai na irairai veivakadrukai, ni sega ni savasava na lomada?
273	Koya e yalomalumalumu qai via rairai yaloqaqa, e vaka na bulumakau kana co vakaisulu ena kuli ni taika.
274	Koya e rairai vakatamata lotu qai torosobu nona itovoi, e vaka na duavavana e vuni e tolonikau me vana manumanuvuka.
275	Koya e kaya ni sega nona gagadre ca qai cakava lo na itovo torosobu, ena qai veivutunitaka nona itovo.
276	E beci duadua o koya e lasutaka ni sa sega vua na gagadre ca.
277	Era tu e vuravura e so era rairai savasava, qai duka sara na lomadra.
278	Era le levu na yalobutobuto era dau lotu vakarairai, qai vakayacora lo na lomadra torosobu.
279	E dodonu na gasau (na vu ni mate), e veve na api (na vu ni vakatagi). Meda vakalewai ira gona na wekada ena nodra itovo, sega ni kedra irairai.
280	Koya e vakuai koya ena itovo era vakacala na yalododonu, sa sega tale ni yaga me rairai vakatamata lotu, me vaka me vakatubuulu se tasipori.

29	Kua na vaidabui.
281	Koya e sega ni via beci, me kua ni kune e yalona na veidabui.
282	Koya bucina mada ga me rawa iyau ena veidabui, ena tini ga ena ca.
283	Na iyau e rawa mai ena veidabui e rairai tawayalani, ia ena tini ga ena rusa.
284	E veirawai na kamikamica ni via vakaiyau lo, ia ena tini ena rarawa tawamudu.
285	Koya e waraka toka me kovea na iyau e sega ni nona, ena sega ni rawa ni yalododonu.
286	Koya e via rawa iyau ena veidabui ena sega ni rawa ni bula savasava.
287	Koya e yalododonu ena sega vua na yalo butobuto ni cakacaka lo.
288	Me vaka ga ni lewe ni lomadra na daulotu na yalododonu, e lewe ni lomadra na tamata ca na yalovuvu.
289	Koya e rawata na iyau e kocova ena veidabui wale ga, ena butuseva qai sikalutu.
290	Koya e butako ena kau tani sara vua na yagona; koya e sega ni dau butako ena rawata na vuravura ruarua.

30	Na dina
291	Nida tauca na vosa e sega ni veivakacacani, eda dina tiko.
292	Ke vuaa ni lasu na vinaka sega ni vakamelei rawa, e rawa ni vakatokai me dina.
293	Kua ni tauca na vosa e veisaqasaqa kei na lewaeloma, de o tauca oti ga sa vakatotogani iko.
294	Koya e rogoca na lewaeloma ena raw na lomadra kece na tamata.
295	Koya e tauca dina na lomana e uasivi vei ira na dau penitenia se soli loloma.
296	Na tabutabulasu ga e dau tini ena rogo; e vuana na yalovinaka.
297	Koya e tabutabulasu, e sega tale ni yaga vua na ivalavala vinaka.
298	Na vu ni savasava vakayago, na wai. Na vu ni sava sava vakayalo, na dina.
299	E maumau wale na cina tale eso; vei ira na yalododonu, na cina duadua ga na dina.
300	Au sega dina ni kila e dua na ka e sivita na noda dau dina.