अद्याय 21-30

Thirukkural in Konkani तिरुकुरल  -  कोंकणी भाषा

पुस्तक एक: धर्माचेरि

अद्याय २१. पापचे भय
201	चांग मनुष्य भित्तले पापाचे गौरव ते, । दुराचारकांक ना भयभीति भितेरच्यान्तु ते ॥
202	उज्जापसि अदिक, वायिट काम भय दिता । वायिट काम पूर्वेक थकून, वायट पोषण करता ॥
203	विज्ञानाचे ऊंचस्थ असा करचे ते । ना वायिट तांका कोण दुष्‍टता करता ते ॥
204	उडगासाचे भ्रंशु तरि जले जल्यारियि, दुसराले पतनाक लक्ष्य दीवनकाति । तुगेले स्वयं नाशु, सद्‌गुणाचि शक्ति अवकाशु पवताति ॥
205	कर नका तुजे आवश्य एक कारण वायिट प्रवृतीक जाव्न, । तुजे पापं करतले तुका अदिक दुर्बळ अनिकयि म्हण्चे तशेच जाव्न ॥
206	सोडूक दुराचार दुसरानि केलेले ते । दुसराक, दुराचार तूवे परित्यज करचे ते ॥
207	प्रति एक शत्रु थकून, असा थयि एक मोचन अतंयि एक; । जल्यारि पापाचे अमर्ष अनुगमन करतले अनी कडचे जीवाक ॥
208	सूण्या सव्ळया मण्कि ताजि पव्लं खयतरि तो वत्ता, । पाप कृत्याचेरि, नाशवर्धित जत्ता ॥
209	तरि तू स्नेहु कर्ता तुजेरि, जाग्रता जव्चे, । नातरि जल्यारि तुवे किंचित सान वायिटाचे भाग गेच्वे ॥
210	नाशाथकून, तो असा मुक्त जलोलो जाव्नु । तरि तो कर्ता अनुष्‍टान संप्रदाय न्यायपर जाव्नु ॥

अद्याय २२ . उदारता
211	कर्तव्य मगून गेता ना पुनरागमनाक; हेतुजाव्नु पव्साक । कसले प्रत्युत्तर दिव्चे दानाक दित्ता ये आधिपत्य मनुष्याक ? ॥
212	सर्व धनयि संपादन केलेले दीर्घ प्रयत्‍न कोर्नु उचित जाव्नु, । असा ते प्रदान करचाक युग्य असचे परोपकारीक योग्य जाव्नु ॥
213	ना अधिक चांग परोपकारापसि, अंका कळचे जाव्नु, । सात लोका मधे अथवा हंगा सकल जाव्नु ॥
214	तो सजीव असा, कोण जाण योग्य जाव्नु अनुकंपा असचे, । बाकि ते, मेलेले मनुष्यामधे दिकताति स्थान तांचे ॥
215	धन ते दानशिल मनुष्यांगेले कोण असा प्रज्ञापवन्त सत्याक, । तळिये मण्कि, केन्ना भरिलेलि जत्ता, ग्रामाक ते आवश्य पडता वितरण करच्चाक ॥
216	उदार ह्रदयं ते धन संपादन करचे, । फलप्रदजाव्न असिले रुकामण्कि अंगनान्तु एक ग्रामाचे ॥
217	एक अभिजात्य ह्रदय उक्ते हाथान कोरन; । असा एक रुका मण्कि ते फल दिव्चे एक उपशमन करचे लेपन ॥
218	तागेले आवश्या वेळारि तरि जल्यारीयि ते दकेयतायि, । तांगेले अनुकंपा, कोण तांगेले कर्तव्य जाण जत्तायि ॥
219	उदार मनुष्य असा दुःखित आवश्या वेळारि, । केन्ना तका जयना करुका एक उदार प्रवृतिरि ॥
220	परोपकारा थकून जव्चे नाश असा मोलाचो जाव्न, । खयि या भूमीरि स्वयं एकल्याक विकचे जाव्न ॥

अद्याय २३. दान
221	खरे दान आवश्य असिले मनिष्याक वितरण करचे; । सर्वै इतर असा प्रतिफलाक जाव्नु करचे ॥
222	स्वर्गावयिरि नयन कर्ता जल्यारीयि, मगूचे पीडित असा; । तरि स्वर्ग करता निषेद, दिवचे सदा धार्मिक असा ॥
223	'मका कायिचिना', महाकुल जात दीनाति अंगीकार, । जल्यारि केन्नायि दित्ता योग्य जाव्नु असिले एक अवसर ॥
224	भिकाराले रोधन ना संतोष दिव्चे, । त्या मरेन मुख ताजे प्रकाशित जत्ता उज्ज्वल जाव्नु संतोषयुक्ताचे ॥
225	महान असा ते कोण भुकेचे यातनेन कडता उपजीवन; । जल्यारि व्होडल महान असा ते कोण मोचन दित्ता भुकेचे यातने थकून ॥
226	धनाडच, कोण दरिद्र जनागेले नाशाचे भुकेक उपशमन कर्ता, । तांगेले धनाचे चांग धनविनियोगाक सुरक्षित कर्ता ॥
227	भुकेची पीडा, तो केन्नायि ना अनुभव पव्ता, । कोण दुसरा सहित दिस दीस ताजे आहार भागु गेता ॥
228	दानाचे संतोष ताका कळना असा, । कोण रहस्य जाव्नु संपादन करचे तांगेले धन अनी ते नष्‍ट पव्चे तशि असा ॥
229	ते असा निकृष्‍ट भीकमगूचापसि संग्रह करचे तांगेले धन, । अनी भक्षण करता सर्वै एकलाचि चोरायेन ॥
230	असा ते दुःखाचे मोरूक, जल्यारि ते असा निकृष्‍ट जीवन्त रबचाक, । तका कोण दिकता कायिना दिव्चाक ॥

अद्याय २४. विख्याति
231	दिव्चे दरिद्रयांक अनी प्रशंसा घेव्चे, । ना व्होडले लाभजनक, अम्का मेळोव्चे ॥
232	कीर्ति कोणाली तांगेली, शरणार्थिकांक दिव्चे । सर्वै उलोव्प्याले उत्तरान्तु असा रबचे ॥
233	कीर्ति मात्र केन्नायि रबतलीचि, । सर्वै इतर भूमिरि अति शीघ्र मरण पव्तलेचि ॥
234	तरि या भूमिरि तू असा कीर्ति संपादन करचे, । देव, दुसरे ऋषिंयो ना मुकुट धारण करचे ॥
235	नष्‍ट असा ती कीर्ति अनी मरण ते असा आनंद लभ्य जाव्यात । कायि ना जल्यारि विज्ञानाचे ते मेळचे जाव्यात ॥
236	तरि जन्मलो, जा जन्माक कीर्तिक, मागीरचाक, । नयि जन्माक येव्चे असा उत्तम कायि एक वेळाक ॥
237	ते आक्षेप करनाति तंकाचि जाव्नु, तरि कीर्ति विहीन ते असा; । तेन्ना कित्याक जाव्का ते, तागेले निन्दकांक आक्षेप करचे असा? ॥
238	तरि तू जत्ता हरवूचे एक नाव संपादन करूक, । तेन्ना तू मेळेयि इतर जनागेले अपवादाक ॥
239	दोषहीन फळ भूमिवेले ऊणे जत्ताचि अस्तले, । तरि ती वहन कर्ता मनुष्याक कीर्तिहीन असिले ॥
240	ते रबताति, कोण रबता एक अपवाद नत्तिले; । ते नाति, रबता कोण एक नाव नत्तिले ॥

अद्याय २५ दया
241	सर्वै धनादवोर्नु उत्तम धन असा दयाशीलता; । लौकिक धन, नीच जाव्नु असिले तेवेयि धनी असता ॥
242	चांग मार्ग सोदूचे अनी दयाशीलता मुकारसूचे, । असा ते तुजे सहायक अनेक सिद्धान्त मेळनु असूचे ॥
243	कोणाले ह्रदय प्रीतीन ज्वलित जाव्नु भरलेले असा, । वायट कळकि लोकान्तु वचे ना असा ॥
244	कोण स्नेहु दकैता दुसरांक अनी असा दया वडोव्चे, । ना तांका भय वायिट भवितव्यताचे ॥
245	अति बृहत, वार्यान प्रहरित भूमि, ये सत्य कर्ता प्रख्यापना, । कोण असा दया ह्रदयाचे, यातनेक केन्नायि अवकाश येना ॥
246	अनुकंपाचे धन कोण विसरता, ते करतले । वायिट प्रवृत्ति, अनुकंपा अतीव नत्तिले ॥
247	असा यो लोक नयि तंका असचे आवश्य जाव्नु; । उपरान्ते असा नयि निर्दयांक निश्‍चित जाव्नु ॥
248	कोण पव्ता नष्‍ट तांगेले धन लभ्य जाव्यात तांगेले धन पुनर; । कोण नष्‍ट पव्ता अनुकंपा, तांगेली दया जायिसिना लभ्य जव्चि पुनर ॥
249	बुद्धि नत्तिले मूढा मण्कि, अंतिम जाव्नु असचे सत्य पळेयता । असा दयनत्तिलो मनुष्य कोण दान गृहण करता ॥
250	करि आलोचना कशि तू रबिलो तेन्ना शक्तिना पूर्वेक, । केत्रा अतं तू अभिमुख करता दुर्बळ मनुष्याक ॥

अद्याय २६ मांसाहाराथकून परिवृज
251	अन्नदान करचाक तागेले मांस, कोण माम्स भक्षण कर्ता, । कसले करुणायुक्त औदार्य, तसले मनुष्य अनुमान कर्ता? ॥
252	हाथसोण खरचु करचे, ना व्होडले भाग्योदय मेळचाक, । मांसाहारियो, ना दय मेळचाक ॥
253	कशि मनुष्यांगेले ह्रदयां तीं कोण आयुद्ध कडता, । मांसाहारियांक ना दयालुक्त मनोज्ञता ॥
254	नयि हिंसा करचे असा अनुकंपा; असा अन्यथा हिंसकरचे, । जल्यारि खव्चे मृतजलेलयाले मांस नयि केदनाचि विवेक असचे ॥
255	सोणु रबचे, अनी तुजे जीव रकूचे; । खव्चे माम्स, अनी तू, असा नरकाक उद्धेश जाव्नु असचे ॥
256	"मांस अमि खताति, जल्यारि दिंसि मारनका", असा ते संगचे; । जल्यारि कोण दिंसिमरतले तरि थयि कोणीय मोल दिव्चे ॥
257	ते सोणु रबतलेचि, तरि तनी असा दिकूचे । ते माम्स असा जल्यारि एक घायु अशुधित्वाचे ॥
258	दिव्य दृष्‍टि असिले, कोण अनुगमन कर्ता एक चूकिनत्तिले धर्मान । खवचेना शरीरं, जीव विमुक्त जले थकून ॥
259	ना दिंसि मरचे अनी खवचे एक जीव असा अदिक बरं जाव्न । ससापसि हवन करचे करगले लोणियान जाव्न ॥
260	कोण दिंसि मरचिना अनी मांस निराकरण कर्ता, । सर्वै जीव असिले वस्तु ताजे पादुकांचेरि याचन कर्ता ॥

अद्याय २७ तपस
261	विकार नत्तिले ताजेरि, वेदना सहन करचे, । ते, खरे पश्‍चाताप असा मेळोव्चे ॥
262	खरे पश्‍चाताप, तपस आचारण करचे, । निषप्रयोजन दुसरांक, तपस प्रमाणीकृत करचे ॥
263	असा दुसरे विसोरचे तांगेले तपस करच्यान्तु । भोजन दिव्चे ऋषींक, प्राणधरक करच्यान्त? ॥
264	दुःख शत्रूंक, मित्रांक, आहलाद असचे, । तरि तशि आशेल्यारि, असा शक्ति तपसाचे ॥
265	तपसान दिल्या तंका कसले ते इच्छिताति, । मनुष्यांक कोण तांगेले तपस पालन करताति ॥
266	कोण तपस करता, तांगेले कर्तव्य करताति, । इतर ते आशेच्या वटेन, अनुचरण करताति ॥
267	उज्जान्तु, भंगर ते अधिक चांग प्रकाशित जता, । तपस्‌ मनुष्याले जीव शुद्धि करता ॥
268	तो कोण साधन करता खरे आत्माक नियन्त्रण केलेले । असा आरादन केलेले सर्वै जीवानि सजीव आसिले ॥
269	तरि तपसाचि शक्ति, तो मेळेयता । मरणा उंच्च विजय तो लभ्य करता ॥
270	दरिद्रि असा अनेक, कारण ते साधारण असा, । तपस ऐदेचि करताति, अनेकानि दुःख वर्जित असा ॥

अद्याय २८  कापटय
271	कापटिकाले स्वभाव असा नीच जाव्नु । पांच गुणानि आवृत जलेले भूंत असा मंदस्मित जाव्नु ॥
272	कसले असा प्रचोदन उच्छित कापटयान, । केन्ना मन सहनकर्ता विरक्ति थकून? ॥
273	एक दकोव्चि शक्ति केन्ना असा भय भितेरि गूड्‌जाव्न, । चरतली गायचे मण्कि एक व्याघ्राले चर्मान ॥
274	ऋषींगेले कपटवेषान, कोण कर्ता वायिट प्रवर्तन, । एक निबिड रन्नान्तु प्राण्याक धरचे बल्यान्तु, बेडामण्कि गूडत्वान ॥
275	'अमी केल्या त्याग', कोण संगता अनी पाप करता असा, । 'कसले केल्या असा अमी?' ते रडतायि दुःख थकून  भिरेरच्यान एक दिवसा ॥
276	कोण ते जाणम्होण अभिनय करताति, जल्यारि सोडचेना मनान्तु, । वोडले दुरात्मक असा ते कठिन दिकचान्तु ॥
277	"कुनरि" जंबूळ प्रकाशित जत्ता मण्कि, कोण दकोवप्‌ करच्याक असा, । भयिरच्यान असा झगमगेचे, जल्यारि नाक काळे असा ॥
278	अनेक करताति स्नान पवित्र उदकान्तु, विश्रुत जावनु ॥ कर्ता प्रख्यापित, जल्यारि रबता लज्जेन जाव्नु ॥
279	क्रूर शर असा समचि, मधुर वीणा असा बव्गून; । देखून करि निर्णय मनुष्य कशि तांगेले प्रवृतीन ॥
280	ना आवश्य मत्ते मुंडन करचे अथवा दीग केश चूर्णकुंतल करचे, । तरि तू परित्यज कर्ता कसले लोक अधिक्षेप कर्ता तशि अनीतिचे ॥

अद्याय २९ नत्तिले रबचे कापटय
281	कोण कर्ता अभिकांक्षित स्वर्गावेले मधुर संतोषाक जाव्न, । कोरका परिरक्षण ताजे मन अधम वंचना थकून ॥
282	पापचे विचार करचेचि असा पाप; देखून नका विचार करचे । ते तुका कोर्यात जीवन कसले तू चोरायेन करचे ॥
283	फटवणेन मेळचे लाभ दिकूक पुरो वर्धन जव्चे, । अनी वर्धन जव्चे तन्तु थकून, जत्ता दुःख वोळचे ॥
284	स्नेहु तो फटवणेन लभ्यजलोलो, । वर्ता केन्नायि जाव्नु वेदना असिलो ॥
285	कोण लिपून रबता दुसराले कवडारि, चोरायि करच्याक । ना विचारा अनुकंपेचो अथवा स्नेहाचो तका दिसचाक ॥
286	कोणाक फटवणेचो स्नेह लभ्य जव्चे असा मार्गदर्शक, । नियमाचे पालन तंका जायना अनुसरण करचाक ॥
287	काळे, फटवणेचे कपट प्रवृतीचो केदनाचि ना दिकचान्तु । तांन्‍तु ते कोण असा विज्ञान सीमेन्तु नियमाचे परिदीन्तु ॥
288	एक धार्मिक ह्रदया मण्कि असा एक मधुर अनुभव योग्यता, । फटवणे जीवन ह्रदयान्तु ते असा शिकिले कपटता ॥
289	कोण, फटवणेचि चिद्या पालन करत्ता, । तांगेले स्वयं प्रवृतीन जाव्नु नाश जत्ता ॥
290	कोण अभ्यास कर्ता फटवण, देह तागेले नाश जल्यारीयि; । मुक्त ते असा फटवणकरच्यान्तु थकून, देव अभिनन्दन करतायि ॥

अद्याय ३० सत्यस्थिति
291	तरि तू निंगूचे असा कसले सत्य ते असतले, । असा ते भाषण सर्वै अरिष्‍टा थकून विमुक्त असिले ॥
292	तरि ते दित्ता शुद्ध, कसलेयि भर्सूनत्तिले चांग असूचे, । सत्य जाव्यात पुनः स्थापन फटवण कोर्नु असूचे ॥
293	उलोव्नका फटी असितसि कसले तुजे असा ह्रदयाक कळचे जाव्नु, । तसलि दुषकृति लसेतली तजी ह्रदयाक अग्नितप्‍त जाव्नु ॥
294	तरि तो सजीव रबता सत्य जाव्नु ताजे अंतरगत मनान्तु, । तो रबता सजीव ह्रदयान्तु सर्वै मनुष्य वर्गान्तु ॥
295	असा तो व्होडलो कोण उलेयता सत्य सर्वै ताजे मनान्तु मेळनु, । तागेल्या पसि कोण करता तपस अनी दान मेळनु ॥
296	ना व्होडली कीर्ति तजेपसि फटवणे उत्तराथकून मुक्त असिले, । इतर सद्‌गुण येत्ता धरारि आयासु नत्तिले ॥
297	तरि सत्य, अनी सत्य मात्र, तू उलोव्चे, । इतर सद्‌गुण प्रवृति ना तुका आवश्य सोदपाचे ॥
298	भायरचि शुद्धि, उदाक प्रदान करतले; । भितरचि शुद्धि सत्याथकून प्रवहित जत्तले ॥
299	सर्वै दीवे नयि दीवे, प्रज्ञावन्त मनुष्यांगेले दृष्‍टीन्तु; । सत्य असा एकूचि दीवो तेजवंत जाव्नु उजवाडान्तु ॥
300	सर्वै चांग विषयान्तु असिले ते अमि शिकिले दर्वोनु श्रधेन, । कसलाकयि जाव्चिना सत्यालगी करचाक तुलन ॥