अद्याय 01-10

Thirukkural in Konkani तिरुकुरल  -  कोंकणी भाषा

पुस्तक एक: धर्माचेरि

अद्याय १. देवाक स्तुति
1	कशि अक्षरमाला 'अ' सहित आरंभित, ते विश्व देवाक धोर्नु आरंभता ॥
2	कसलो प्रयोजन असा शिकिले पांडित्यान, तरि 'ज्ञानवन्तागेले' दिव्य पादुकांक ते करनाति आराधन ? ॥
3	शाश्वत जीवित कोण दिकता तांका जाव्न, । अनुग्रहित पादुक एकलाले विकसित मनान ॥
4	दुराचार तांका नयि असा कोण आकांक्षित जल्या । पादुकांचेरी एकलाले विद्वेषाक अनी आशेक अतीत्य असिल्या ॥
5	कळकाची द्वंद क्रिया करना पीडन ते,। कोण मनुष्य देवाले स्तितिचेरि आनंद पव्तायि ते ॥
6	शाश्वत जीवित कोणाले तांगेले पादविक्षेप जता, । पंचेन्द्रियांचि मार्ग देवाक मेळेयता ॥
7	तरि 'अनुपमेयांगेले' चरण ते लभ्य करना, । ना असा रक्षा तन्तुथकून उत्कंठित वेदना ॥
8	तरि तू सद्‌गुण समुद्राचे सिद्ध पुरुषाले चरण मेळयना । जनन समुद्रचे तडि तुका मेळचाक जायना ॥
9	'अष्‍ट लक्षणयुक्त' देवाले खरे चरणाचेरी मस्तक ते भव्गूनत्तिले । जले पक्षाघात, असा सर्वै ते जीवाचे प्रवर्तन मरण पविले ॥
10	पोव्तायि जननाचे समुद्रु कोण लभ्य करचे । लाजे चरण; ना दुसरर्यांक तडि मेलचे ॥

अद्याय २ . पौसाक स्तुति
11	पडचो पाव्सु, लोकाक पोषण करचें तें, । असा अमृत त्या जीवाक रक्षण करचें तें ॥
12	सर्व अन्न उत्पन्न जत्ता पाव्सान जाव्नु तेंचि तें असा जव्चे अन्न पुनर जाव्नु ॥
13	मेघ वंचना कर्ता, पव्साक धोर्नु रबोव्तु तरि, । तेन्ना, उपास चलता या विशाल राज्यां भितेरि ॥
14	तरि मेघ तांचे जल चुकला उत्सुज्य करचाक, । कर्षकांगेले नागूरान भूयि जायना अनि केशोव्चाक ॥
15	ते नाश कर्ता जव्चे प्रचलित, अनी प्रचलित, जलेलान, । पाव्सु वयरि हडता मनुष्याक बदलाक धनिक जाव्न ॥
16	तरि, मेघा यकून, पाव्सु ना असा पडचे । पाचूवे तंणाक जयना उबारूक मस्थक तांचे ॥
17	विशाल समुद्राचे द्रव्य आकारान्तु संकुचित जत्तलेचि, । तरि मेघ वयरि नियन्त्रण कर्ता तांचे प्रतिफलाचि ॥
18	तरि स्वर्गु जत्ता निर्जल, देवानि अवकाश गेव्चे, । जायना, अर्चन अथवा प्रशंसाघोष करचे ॥
19	तरि स्वर्ग, तांचे भांड लोप पव्‍ता भागुगेव्चाक ते, । सर्वै भिक्षदान अनी तपस् सोडून वत्तले ते ॥
20	जावनु असा उदाक एक "अत्यावश्य" सर्वांक जावन, । जीविताचे स्वभावाक बरे पाव्सु पडचे असा आवश्य जाव्न ॥

अद्याय ३. ऋषींगेले महत्व
21	सर्व आचारणाचे नियम प्रख्यापन केले, । कीर्ति ती तांगेली असा कोण लोक त्याग केलेले ॥
22	कीर्ति ऋषींगेली, पुनर मेजूचे, । असा कठिन मेलेल्यापसि, मेजूचे ॥
23	तांजेली महिमा प्रकाशित जत्ता, कोण कोळनु उभय मार्ग, । असा हंगा ग्रहणकेले न्यायपर दिव्चे ते मार्ग ॥
24	ताजे इंन्द्रिय पांच, शक्ति नियन्त्रणयुक्त, । असा बीयाळ भूमीन्तु समस्थलारि स्वर्ग युक्त ॥
25	इन्द्रु, स्वर्गाचोनाथु, रबता साक्षिभूत जाव्नु, । पांच जिकव्ल्याचेरि महत शौर्ययुक्त जाव्नु ॥
26	ते महन्त मेळेयताति निपुण युक्त, । ल्हान मनुष्य असा अशक्त ॥
27	स्वाद, प्रकाश, अपर्श, शब्द अनी गंध कोण जाणता, । ये बरेभाशेन, तका, लोक नम्र जाव्जु नमन करता ॥
28	मनुष्यांगेली कीर्ति, ज्ञानान केळेल्या, । तागेले भाविकथनान्तुली उत्तरं दकेल्या ॥
29	सद्‌गुणाचे गुड्चारि कोण रबत सुरक्षित जाव्न, । असा तागेले कोपाचे कष्‍ट सहन करचे जाव्न ॥
30	सर्वै जीवजालाचेरि ते दयालु असा, । मनुष्य वर्गांगेले ऋषियो जाव्न कळता असा ॥

अद्याय ४. सद्‌गुणाचि शक्ति
31	प्रशस्ति, धन, कसले अधिक जडोव्चे, । सद्‌गुणावटेन एक मनुष्याक जाव्यात मेळोव्चे ॥
32	ना व्होडले जोडोवप्‌ सदाचारापसि । नाचि व्होडले नष्ट ताजे स्मृति लोपापसि ॥
33	सद्‌गुणाचे मार्गान्तु, केत्राचि उद्यम कडताति । उतरान्तु अनी प्रवृतीन्तु, कत्राचि रबताति ॥
34	जावो शुद्ध मनाभितेरि, ताजे सद्‌गुणाचे अवकाश गेव्चे; । इतर सर्वै असा केवल व्यर्थ प्रशंसाघोषक परचे ॥
35	क्रोधु, असूया, काम अनी दुष्ट वचन । असा खरे सदाचार विमृक्त एकेका थकून ॥
36	नका विलंब सद्‌गुणाचे कृत्य मरेन अंतिमेक । करि ते अतं; मरणान्तुअसतले ते सहायक ॥
37	'किते सद्‌गुणाचे उपहार?' निंगुनका करी तुलन । पल्लकी आसनयुक्त घोडचरि बसपी अनी मनुष्य कोण करपी वहन ॥
38	न्यूनता नाक्तिले केलेले चांग कर्म एकेक दिवसाक । प्रतिबिन्द जाव्नु असा भावीरि तानी घेव्चे जन्माक ॥
39	किते प्रवहित जत्ता सद्‌गुणाथकून आनन्द भरित असा। इतर सर्वै कीर्तिचे प्रकाशाक स्यूनता पाविले जाव्नु असा ॥
40	धर्म असा किते ते करचेचि । अनी अधर्म असा किते ते एकल्यान परित्यज्‌ करचेचि॥

अद्याय ५ कुडुंब जीवित
41	तो असा खरे गृहनायक, कोण की । तीन इतर आश्रमाचे अतीव करताति की ॥
42	त्याग केलेले, आवश्य आसिले अनी मेलेले तीन की इतले, । आश्रयान्तु असा सौजन्य सहाय मेळेचे एक गृहनायकाले ॥
43	पूर्विक, देव, अतिथियो, बांधव, अपण, सर्वै येंचि । पंचगण आचरणा वटेन, गृहनायक आवश्य जाव्नु तृप्‍त करचेचि ॥
44	कोण भागु गेत्ता ताजो आहार, कोण सर्व अपराध परित्यज करता, । ताजे धार्मिक पद्धति, दीर्गजाव्नु बंदजाव्नत्तिले चलता ॥
45	तरि स्नेह अनी सद्‌गुण एक गृहपरिवार जनाचेरि आधिपत्य दीव्नु असा ।  त्या जीवाक पूर्ण अनुग्रह अनी जिखप असा ॥
46	तरि एक गृहनाथु धर्म मार्ग संरक्षण करता, । कसले फल दुसरे आश्रमाथकून तका लभ्य जता? ॥
47	मुख्य तागेले कोण तो असा अद्यम कर्ता जाव्नु । कोण रबता प्रकृतीन्तुले गृहान्तरीक्षान्तु जाव्नु ॥
48	सहाय दिव्चे ऋषींक, धार्मिक गृहपरिजनाक लभ्य जत्त तसि, । बारी व्होडले चांगपण सर्वै ऋषींगेले वेदनजनकापसि ॥
49	गारहिक अवस्था असा धार्मिक सत्याचिति, । चांग इतर अवस्था, तरि निष्कलंक असूचिति ॥
50	कोण कडता जीवन गृहस्थाश्रम अनुग्रहीत जाव्न, । स्वर्गावेले देवालगि मेळतले एक स्थान ॥

अद्याय ६ चांगपण एक सहधर्मिणीले
51	सत्यान असिलि बायिल असा ती स्त्रीधर्म प्रवर्तन करताति, । अनी धन दीर्घदृष्‍टीन खरचिताति ॥
52	तरी बयलेली योग्यता जायि पडता बयिलेचेरि । जीवित, कशी तरि व्होडले, असा अतयि एक जीवित उपयोग शून्या चेरि ॥
53	ना हिनता, खयि बायिल असा सद्‌गुणान श्रेष्‍टता । ना भाग्या, तरी तीणे, दकैल्या निवासगृहाचेरि अवज्ञता ॥
54	ना व्होडले निधि निधान, लोक धारण करता । स्त्री ये परस कोण पातिवृत्य रखून गेता ॥
55	अराधना नयि देवाक, तिजो नाथ मया-मोग करता, । तिजे आपोवणेन, पाव्सु धारेन पडता ॥
56	बायिल ती, कोण तिजेनाव परिरक्षण करताति, । कोण चिंतिता घोवु अनी कुटुंब विश्रुति ॥
57	कसलो प्रयोजन असा निरीक्षण अनी रक्षक । आदरित स्त्रीयेले सुरक्षित परिरक्षक ॥
58	तरि बयिल वा घोवु सत्याक करतायि सेवा देवाक तागेले । तंका मेळता कीर्ति लोकान्तु देवागेले ॥
59	ते सिंह समान चंकूक तिरस्कृतांगेले दृष्टीचेरि । कोणाली बायिलो चिंता करनाति सद्‌गुणाचे शक्तिचेरि ॥
60	एक 'अनुग्रह' म्हणचे बायिल एक उत्कृष्‍ट आसचे । अनी भुरगि बाळ असा एक आभरण आसचे ॥

अद्याय ७ चेरडुवांगेलो संतोष
61	अनुग्रहान व्होडलो, ना थंगा कोणीय अंका कळचे । संतति तशि, कोण तागेले बुदवन्तकायि दकोव्चे ॥
62	सात जन्माक, ना अनिष्‍ट समीप ते, । तरि अनुग्रहीत असा संतान सहित कलंग नत्तिले, प्रिय ते ॥
63	'एकलाले धन असा संतान' ज्ञानवन्त संगता, । इत्यामळ्यारि, तागेले चांग प्रवृतीन, एकलाले भाग्य वडता ॥
64	अमृतापसि गोडसे असा निसे प्रदर्शन केलेल्यान्तु । तान्तु तांगेले चरडुवांगेले हाथ असा खेळच्यान्तु ॥
65	चेरडुवांगेले अपडप, मधुर सुखमय, प्रिय ते, । तांगेले उत्तरं, मधुर गान एकल्याले कन्नाक ते ॥
66	वेणु अनी तंबूर असा मधुर ते संगता, । कोण अयिकिलेना तांगेले चेरडुवांगेले किटकिटाव्ची प्रसन्न्ता ॥
67	दान एक महाशय दिता ताजे पुत्राक तें, । असा श्रेष्‍टपद शिकिले सज्जना मदें तें ॥
68	आव्सु बापसूपसि अधिक जाव्नु सर्व मनुष्या भहुमूल्य वस्तु तिं । चेरडूवं कोण असा भारी बुदवन्तकायेचि तिं ॥
69	एक व्हो‌‍डलो‌ ‍सन्तोषु तीं अनुभव पव्ता ताजे जन्मापसि, । तिजे पुत्र व्याख्यान केलेल्यान विज्ञानाचे मोलाचो तसि ॥
70	उत्तरं ती, "कसले तपसान लभ्य जले तका तसलो एक पुत्रु" तो, । असा एक पुत्रयोग प्रतिपादन करचेचि तसलेचि तो ॥

अद्याय ८ स्नेह
71	असवे थेयि खीळि त्या स्नेहाक निवृत्त्‌ करचि कामुकाले दोळया थेंबे स्नेहप्रकट करतलेचि ॥
72	सर्वै ते तांका, स्वकीय कर्ता स्नेह नत्तिले । स्नेह असचे ते असा अस्थीन्तु दुसराले ॥
73	एक जीव मांस अनी अस्थि मेकनु संयुक्त जव्चे । असा ते स्नेहाचे फळ दृश्य जव्चे ॥
74	स्नेहा थकून अनुरक्त वात्सल्य व्होळता, । तांतु थकून मित्रत्वाचे बंधन वडता ॥
75	मधुमय आनन्द भूमिरि, अनी ग्रहण केलेले परम सुखाचे । अशि सांगिल्या असा, शान्तमय जीवितान्तुले फल स्नेहाचे ॥
76	"स्नेह, अनुगमनकर्ता सद्‌गुणाक" मूढ ते संगताति; । तेवेयि सहायकरता मनुष्याक कोण वायट परित्याग करताति ॥
77	कशि सूर्यप्रकाश तापेता अस्तिहीन पदार्थाक, । त्या मण्कि सद्‌गुण दहनकर्ता स्नेहहीन पदार्थांक ॥
78	स्नेहहीन जीविताचो संतोष असा तशी । रुक मरुभूमिरि फल्लूचे बहुल तशी ॥
79	कसले उपयोग असा देहाचे सवैभव जले निर्मित, । केन्ना स्नेहहीन ह्रदय असा मेलेले, विकृत? ॥
80	स्नेह व्‍होळता जीवाचे अधिष्‍ठाना थकून भितेरिच्यान । अवशिष्‍ठ असा हडांचे, जल्यारि आवृत जाब्नुअसा सल्लीच्यान ॥

अद्याय ९ आथित्य सत्कार
81	सर्वै परमसुख गराचे । असा अतिथि सत्काराचे ॥
82	पिव्चे तरि असा जल्यारि मधुर अमृत दिसना समजाव्नु । केन्ना अतिथिंक वाडूकनत्तिले रबताति दृष्‍टिगोचर जाव्नु ॥
83	कोण दिसदीस पालनकर्ता ताजे अतिथींक आदरपूर्वक । आसचिना आवश्य तजे भागाक ॥
84	मन्दास्मित जाव्नु मुखाची, ऐश्वर्याचि देवी असा रबचाक, । ताजे गरान्तु कोण रक्षणकर्ता ताजे अतिथियांक ॥
85	कोण प्रथम पक्वान्नाचे जेवण घलता ताजे अतिथिंक, त्या उपरान्ते तोवयि जेव्ता । तका कसले आवश्य थायि असा बीयों वोव्चाक? ॥
86	अतिथियांक पालन केल्यानन्तर, तो कोण पळेयता अधिक जाव्नु । असा स्वागतकेले देवानी, रबता केन्नाचि अधिक जाव्नु ॥
87	अतिथि सतकाराचे तुलनकरचे, । असा मोलाचे तांगेले अतिथींगेले उच्चत्वाचे ॥
88	कोण पालनकर्ता नयि तांगेले अतिथियो, असा विलापित जाव्नु । "अमि कष्‍ठकडले अनी रक्षणकेले, जल्यारि नष्‍ट जले सर्वै ते असिले अंगेले जाव्नु" ॥
89	धन असून, करचे उपेक्षा अथितींक असा नीच ते, । असा एक मूढता मूर्खाचेरी दिकचे ते ॥
90	'अनीचा' फूल मृदुल अनी कोमळ बव्ता केन्ना हुंगीलारि । तशि क्षीणितजत्ता अतिथि निरुत्साह स्वागत अभिमंत्रित केल्यारि ॥

अद्याय १० दयाळपणान उलोवप्‌
91	मधुर वचन अभिरंजित स्नेहयुक्त, ते कर्ताति भाषण, । तशि कपटाथकून विमुक्त जलेले, सत्य कोन कर्ताति अन्वेषण ॥
92	दान दिव्चे उदार मनस्तिति असिले प्रदान करताति । एक मधुरवचन मन्दस्मित असचे प्राध्यान दित्ताति ॥
93	एक मन्दहासाचे किरण, एक सानुकंप दोळ अनी ह्रदय ते, । अनी मधुर वचन घडोव्न हडचे सद्‌गुणाचे भागु ते ॥
94	ना दु:खाचे जायि केन्नायि पाव्चे, । कोण ते असा सर्वांक मधुर भाषणाचे ॥
95	खरे विनय अनी दयाळयुक्त उत्तर मेळनु असिले, । तो असा एक रत्‍न; अवशेषित ना शुद्धकेलेले ॥
96	चंगपणा अन्बेषणावेळारि, मधुर उत्तरं प्रवहित जव्चे, । कर्ता नाश वयटपणाक अनी असा सद्‌गुण वडोव्चे ॥
97	चांग करचे वेळारि, मधुर उत्तरं संगचाक, । प्राप्‍त जत्ता सर्वै वटेन अनुग्रहाक ॥
98	मधुर अनुकंपित उत्तरं, निकृष्‍टा थकून मुक्त असचे, । दित्ता आनंद उभय लोकान्तु पोळोव्चे ॥
99	केन्ना तो संतोष पव्ता अयुकूचान्तु अनुकंपित भाषणाचे, । कशि ताणे प्रयोगकरचे कठोर उत्तरं ते उच्चनागाचे? ॥
100	केन्ना मधुर उत्तरं असा विमुक्त, कर्कस उत्तर उलोव्चे, । कन्ना असून पिकप पविले फळ, ते पिकप्‌ पाव्नत्तिले, अन्वेषण करचे ॥